Ders Notları İndir: konu anlatımı

konu anlatımı etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Türklerin Kullandığı Takvimler

TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER

Türklerin Tarihte kullandıkları Takvimler, Türklerin Kullandığı Takvimler

Türklerin kullandığı takvimler, Türklerin kullandığı takvimler hangileridir?

Zaman ve Takvim insanlar zaman kavramını algılamaya başladıkları andan itibaren, geçmişi, şimdiki zamanı ve geleceği daha iyi değerlendirebilmek amacıyla zamanı yıllara, aylara, haftalara ve günlere bölerek hesaplamışlardır. Böylece takvimler ortaya çıkmıştır.

Takvim; zamanı Dünya ve Ayin hareketlerine göre ay, hafta, yıl gibi belirli bölümlere ayırma sistemidir. İnsanlar günümüze kadar değişik şekillerde düzenlenmiş takvimler kullanmışlardır. Geçmiş dönemlerde kullanılan bütün takvimler ya Ay yılını ya da Güneş yılını esas almışlardır.

Ay yılı; Ayin Dünya etrafında 12 defa dönmesiyle geçen süreye (354 gün) denir.

Güneş yılı; Dünya'nın Güneş etrafında tam bir dönüşü (365 gün 6 saat) sırasında geçen süreye denir

Takvimi ilk kullananlar Sümerlerdir. Sümerler 360 gün kabul ettikleri bir yılı 30 günlük 12 aya bölmüşler ve bir günü de 12 saat gündüz, 12 saat gece olarak iki kısma ayırmışlardır. Sümerlerin kullandığı takvim Ay yılına dayanır

Takvimi ilk kullanan topluluklardan biri de Mısırlılardır. Mısırlılar bir yılı 365 gün olarak hesaplamışlar ve 12 aya bölmüşlerdir. Bir ayı da 30 gün olarak kabul etmişlerdir. Mısırlıların kullandığı takvim Güneş yılına dayanır.

Türklerin Kullandığı Takvimler

Türklerin İslamiyetten önceki devirlerde kullandıkları takvim sistemi 12 Hayvanlı Türk Takvimidir.. Bu takvim 12 yılda bir devir yapar ve Güneş yılına göre düzenlenmiştir. Her yıl bir hayvan adıyla isimlendirilir. Bu süreye "küçük devre" , bunun beş katı olan 60 yıllık döneme ise "büyük devre" denir. Zaman bu şekilde dönüşüm içindedir. Bir gün 12 eşit bölüme ayrılmıştır. Bunların her birine"çag" denir. Çağ 2 saatlik bir zaman karşılığıdır.

Başlangıçta Ay yılı esasına dayanan bu takvim, Göktürkler Döneminden itibaren Güneş yılına çevrilmiştir. Bir yıl 365 gün 5 saattir. Yıl 12 bölüme ayrılmıştır. Bunların her birine"ay" denir. Yıllar sayı ile değil hayvan adları ile anılmaktadır. Aylar 1. ay, 2. ay gibi sayılarla belirtilir. Türklerin milli takvimi olarak kabul edilen 12 Hayvanlı Türk Takvimi Orta Asya'da yaşayan Moğollar, Hintliler ve Çinlilerce de kullanılmıştır.

12 Hayvanlı Türk Takvimindeki hayvan adları sırasıyla şöyledir:

1. Sıçgan (sıçan), 2. Ud (Sığır), 3. Bars (Pars), 4. Tavışgan (Tavşan), 5. Lu (Ejder), 6. Ilan (Yılan), 7. Yunt (At), 8. Koy (Koyun), 9. Biçin (Maymun), 10. Tağuk (Tavuk), 11. İt (Köpek), 12. Tonguz (Domuz)

Bu takvime göre yılbaşı yengi gün (nevruz) olarak adlandırılan 21 Mart günü idi. Günümüzde bazı Orta Asya Türk topluluklarınca kullanılmaktadır.

Türklerin Tarihte Kullandıkları Takvimler

Hicri Takvim

Türkler İslamiyet'e girdikten sonra Hicri Takvimi kullanmaya başlamışlardır. Hicri Takvim ay yılı esasına göre düzenlenmiştir. Bir ay yılı 354 gündür. Bu nedenle Güneş yılından 11 gün eksiktir. Aylar sabit olmayıp her mevsime uğrar. Kameri Takvim de denen bu takvim, Hz. Ömer zamanında düzenlenmiş ve başlangıç yılı olarak, Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicret ettiği yılı (miladi 622) esas almıştır.

Yurdumuzda 1 Ocak 1926'ya kadar yürürlükte olan Hicri Takvim günümüzde dini gün, ay ve bayramların belirlenmesinde kullanılmaktadır.

Celâli Takvim

Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah zamanında mali işlerde kullanılmak üzere Ömer Hayyam başkanlığındaki bir kurul tarafından hazırlanmıştır. Melikşah'ın "Celaleddin" lakabından dolayı "Celali Takvimi" de denen takvim, Güneş yılına (dünyanın Güneş etrafındaki dönmesine) göre hazırlanmıştır. Başlangıç tarihi 1079 yılı olup, nevruz (21 Mart) yılbaşı kabul edilir.

Celali Takvimi, Selçuklulardan başka Babür Hükümdarı Ekber Şah zamanından (1556-1603) itibaren Hindistan'da kullanılmış, Babür Devleti'nin yıkılışından sonra terkedilmiştir.

Rumi Takvim

Ay yılı ile Güneş yılı arasındaki 11 günlük farkın doğurduğu güçlükler, vergilerin toplanması ve diğer mali işlerin yapılmasında daha belirgin haldeydi. Bu nedenle Osmanlı Devleti Hicret'le başlayan, fakat Güneş yılını esas alan Rumi Takvim'i yürürlüğe koydu. 1839 yılından itibaren bütün resmi ve mali işlemlerde kullanılan bu takvimde yıl, 1 Mart'ta başlıyordu. Osmanlılar bu takvimi hicri 1255 yılında başlattılar. Bu tarihin miladi yıl olarak karşılığı 1839'dur. Bu nedenle Rumi Takvim, Miladi Takvim'e göre 584 yıl geridir.

1926 yılında Miladi Takvim'e geçilmesiyle, ülkemizde Rumi Takvim bütçe dışında bütün resmi işlemlerden kaldırıldı. Ancak 1 Mart, mali yılbaşı olarak kaldı. 1982 yılında mali yılbaşı da 1 Ocak tarihine alınarak bu konudaki ikilik sona erdirilmiştir.

Miladi Takvim

Miladi Takvim günümüzde dünyanın pek çok yerinde kullanılmaktadır. Milad doğum demektir. Gregoryan Takvimi'nde Hz. İsa'nın doğumu, takvimin başlangıcı kabul edildiğinden, bu takvime "Miladi Takvim" denilmiştir.

Güneş yılını esas alan bu takvimde bir yıl 365 gün 6 saattir. 1 Ocak yeni yılın başlangıcıdır. Hz. İsa'nın doğumu başlangıç kabul edildiğinden, milattan önceki tarihler için "M.Ö", milattan sonrası için M.S" kısaltmaları yapılır. Kısaltma belirtilmemişse tarih milattan sonra olarak kabul edilir.

Milattan önceki tarihler, Miladi Takvimin başlangıcı olan sıfır (0)'a doğru yaklaştıkça küçülür, milattan sonra günümüze doğru büyür. Buna göre; milattan önceki tarihlerde sayıca büyük olan bir tarih, sayıca küçük olan bir tarihten daha eski bir zamanı gösterir. Milattan sonraki tarihlerde ise, küçük sayılı tarihler daha eski bir zaman, büyük sayılar ise daha yakın zamanı gösterir.

Konu ile ilgili videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.

Tarihe yardımcı bilimler konusuna da göz atmanızı öneririz.

Türklerin kullandığı takvimler ödevi, Türklerin kullandığı takvimler, Türklerin tarihte kullandığı takvimler.

Anatomi ders notları indir.

Tarihe Yardımcı Bilimler

Tarihe yardımcı olan bilimler hakkında bilgi, tarihe yardımcı bilim dalları hangileridir.

Tarihe yardımcı bilimler aşağıda sıralanmıştır.

Tarih, insan topluluklarının tüm faaliyetlerini incelediğinden, tarih araştırmalarında kullanılan kaynaklar oldukça çaşitlidir. Bu durum, tarihi çok çe-şitli bilimlerden faydalanmaya mecbur kılmaktadır.

Yazısız dönem için tarihe yardımcı bilimler:

Coğrafya. Arkeoloji, Antropoloji, Etnoloji, Filoloji, Karbon 14 (Kimya) metodudur.

Yazılı dönem için tarihe yardımcı bilimler: Epigrafya, Paleografya, Nümiz-matik. Diplomatik, Kronoloji, Sosyolojidir.

Coğrafya Yaşanılan ve olayın geçtiği yerin iklimi, verimliliği, yerşekilleri, jeopolitik önemi tarihi olayları etkilemektedir (iyonların denizcilikle, Orta Asya'da yaşayan Türk topluluklarının hayvancılıkla meşgul olmaları gibi).

Her coğrafi bölge üzerinde yaşayan toplumların hayat tarzlarını, inanışları-n', kültürlerini, milletlerin karakterlerini. fiziki yapılarını etkiler.

Tarihe yardımcı bilimler

Arkeoloji (Kazı bilimi): Özellikle tarih öncesi dönemlerin aydınlanmasında en çok başvurulan bilimdir. Geçmişteki toplumlara ait toprak ve su altında kalan buluntuları bilimin hizmetine sunar.

Etnolojl (Halk, kültür bilimi): Toplumların kültürlerinin yanısıra. sosyal, ekonomik, dini, siyasi kurumlarını karşılaştırmalı olarak inceler. Iki veya daha fazla kültürü mukayeseli olarak inceler. Kültür etkileşimini ortaya çıkarır.

Etnografya (Kavimler Bilimi): Insan topluluklarının öz (milli) kültürlerini (örf, adet, gelenek. sanatları vs.) inceler.

Antropoloji (Irk Bilimi): Kazılar sonucu ortaya çıkan insan iskeletlerini (özellikle kafatasını) inceleyerek insan ırklarını sınıflandırır ve ırkların kültürel ve sosyal yapılarını inceler. Toplumların yerleştikleri yerler ve yayılma alanları tespit edilir (Türklerin Orta Asya göçleri sonunda yayıldıkları yerlerin tespiti gibi).

Fiziki Antropoloji: İnsanların ırklarını incelerken, Sosyal Antropoloji; kültürler arasındaki etkileşimi inceler.

Kronoloji (Zaman ve TAkvim Bilimi): Olayların gerçekleşme zamanını, meydana geliş sırasını tespit eder, zamana göre sınıflandırır. Böylece inceleme ve öğrenme kolaylaşır.

NOT

Yılı, ayı, günü belli olan olaylar en belirgin tarihlerdir. Çağ, yüzyıl, tarihi dönem, tarih öncesi gibi ifadeler belirginlik sırasını (daha aza doğru) gösterir.

Karbon 14 (Kimya): Tarihi buluntuların yaşının tespiti laboratuarlarda incelenerek yapılır.

Epigrafi (Kitabeler VEYazıtlar Bilimi): Taşlar, anıtlar veya kil tabletler üzerine kazılan, kabartılan kitabeleri çözümleyip yorumlar (Orhun Kitabeleri, Kültepe Asur Tabletleri gibi). Paleografya ve Filoloji ile birlikte çalışır.

Kitabeler; ilgili devletin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik vs. yapısı hakkında bilgi verir. Mesela Orhun Kitabeleri, Yazılıkaya Kitabeleri gibi.

Paleografya (Eski yazı Bilimi): ilgi alanı eski yazılardır. Tarihi bel-geler farklı karakterde yazılmışlardır. Mısır hiyerogiifleri, Sümer Çivi Yazısı, Avrupa Latin Alfabesi, Göktürk Alfabesi vs. yazıları çözümler, özelliklerini belirtir.
Orta Asya Türk tarihini araştırmak için Çin, Göktürk ve Uygur yazılarını bilmek gerekir. Fenike, Iyon, Yunan ve Latin alfabesinin gelişme seyrini paleografya inceler.

Filoloji: Yaşayan ve ölü dilleri gramer (dilbilgisi) kuralı açısından inceler. Dil ailelerini, diller arasında kelime alışverişini, aralarındaki akrabalıkları odaya koyar. Sümerce ile Türkçedeki benzer kelimelerden hareketle Sümerlerin Türk olabileceği kanaatini güçlendinr. Konuşulan dilleri inceleyerek göç yolları tespit edilir.

Diplomatik (Belgeler Bilimi): Devletler arası siyasi olayları konu edinir. Antlaşma metinleri, yazışmalar. fermanlar, beratlar ve mektupları inceler. Arşiv belgelerini, tarihsiz belgelerin gerçek olup olmadığını tespit eder. Belgelerin üzerindeki işaretler ve şekiller bürokrasi, hukuk, devletin politikası hukuk, devletin politikası yönetim anlayışı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar.

Psikoloji (Ruh bilimi): Kişi ya da grup davranışlarını inceleyen bilimdir.

Tarihe yardımcı bilim dalları

Nümizmatik (Meskukat): Eski paraları inceleyen bilimdir. Devletlerin ve toplumların ekonomik, sosyal ve kültürel hayatı hakkında bilgi verebilir (dirhem, akçe, dinar vs.)

Sosyoloji (Toplum Bilim): Toplumsal olayları, toplumlar arasındaki ilişkileri, sosyal olayların meydana gelmesindeki insan faktörünü inceler. Fransız İhtilali'ni, tarih siyasi açıdan, sosyoloji sosyal açıdan inceler. Toplumların göçebe, yerleşik, çiftçi, tüccar vs. etkinliklerini, kurum ve kuruluşlarının yaşantılarına etkilerini inceleyerek tarihe yardımcı olur.

Heraldik (Armalar Bilimi): Eski devirlerden günümüze kadar toplumlarda kullanılan arma, bayrak ve ünvanları inceleyen bilim dalıdır.

Sicilografi ( Mühür Bilimi ): Geçmiş zamanlarda kullanılan mühürleri inceler.

Geneoloji (Secereler) Soy Ağacı Soy Kütüğü ve Cetvelleri: Bir kişinin veya bir ailenin en uzak bilinen atasından başlayarak bütün kollarını belirten çizelgedir.

Arkeometri: Arkeolojik buluntuların tarihlenmesinde, kronolojik araştır-maların düzenlenmesinde tarihe yardımcı olur.

Felsefe: Doğru ve şuurlu düşünmeyi: dünya görüşlerinin anlaşılmasını sağlar.

İstatistik: Insanların gelir seviyeleri, öğrenimi durumları, nüfusu vs. tespitinde istatistiki (sayı) verilerden faydalanılır.

Onomastik (Onomatoloji): Yer adlarını inceler. Irmak, dağ, göl, kent isimlerinin nereden geldiğini, anlamının ne olduğunu inceler (Karain, Belbaşı vs. gibi)

Toponomi: Yer adlarını inceleyen bilimdir.

Antroponomi: Şahıs adlarını inceleyen bilimdir.

Tarihe yardımcı bilimler, tarihe yardımcı bilimler ders notları.

Bilim dalları
Anatomi ders notları.